Jedni mówią, że 2000 lat temu dzisiejsze Pomorze Zachodnie zamieszkiwały ludy germańskie, inni - że zaginiony potem lud Wenetów powiązany z germańskimi Rugiami, Gotami i Gepidami.
      W popularnej książce "Pomorze Zachodnie poprzez wieki" Jan M. Piskorski pisze, że pod koniec starej i na początku nowej ery sięgały tu wpływy najpierw celtyckie, potem rzymskie, znany był rzymski pieniądz, wytworzyły się specyficzne kultury. Jednak w III w. naszej ery ludy germańskie z nieznanych przyczyn odeszły na zachód, a tereny pomorskie, podobnie jak większość obecnych ziem polskich, opustoszały. Dlaczego? Nie wiadomo.
      Ziemie między Odrą a Wisłą oraz tereny dzisiejszej Meklemburgii i pólnocno-zachodniej Brandenburgii zajęły w VI-VII w. plemiona słowiańskie. Po obu stronach dolnej Odry, aż po Łabę, utworzyło się kilka słowiańskich organizacji plemiennych. W IX-X wieku najpotężniejsi byli Wolinianie, stanowiący - jak pisze Piskorski - lokalne mocarstwo. Co prawda w 967 r. ponieśli klęskę w wojnie z Mieszkiem I, ale Mieszko ich stolicy - Wolina, nie zdobył. Potężne miasto, które przez wielu, min. przez prof. Władysława Filipowiaka, utożsamiane jest z legendarną Winetą, zaczęło podupadać w wyniku podnoszenia się wód Bałtyku. Cios zadały mu też najazdy duńskie.

      Ważną datą jest rok 1000. Po synodzie gnieĽnieńskim i spotkaniu cesarza Ottona III z Bolesławem Chrobrym erygowana została w Kołobrzegu pierwsza na dzisiejszym Pomorzu Zachodnim diecezja. Istniała przez kilka lat, pierwszym biskupem byt mnich Reinbern.

      Trwał proces wyłaniania się państwa pomorskiego. Ważną datą jest rok 1046, bowiem wtedy książę pomorski Siemysł stawił się przed cesarzem w Merseburgu jako równy polskiemu księciu Kazimierzowi Odnowicielowi i czeskiemu Brzetysławowi. Edward Rymar upatruje w Siemyśle potomka Mieszka I i niemieckiej księżniczki Ody.
      Początek XII w. to dalszy ciąg polskich zabiegów o przyłączenie Pomorza i opisane min. przez Galla Anonima wojny Krzywoustego z Pomorzanami. W 1102 r. Krzywousty złupił stołeczny Białogard, w 1119 r. zdobył Kołobrzeg, a dwa lata póĽniej - Szczecin. Książę pomorski Warcisław uznał się lennikiem polskim.
      W latach 1124-1125 przybył na Pomorze z misją chrystianizacyjną wezwany przez Krzywoustego bp Otto z Bambergu. Jako że po jego wyjeĽdzie Pomorzanie wracali do pogaństwa, w 1128 r. zjawił się powtórnie. W 1140 r. papież Innocenty II ustanowił diecezję w Wolinie. Pierwszym biskupem był Wojciech-Adalbert.
      Za twórcę Księstwa Pomorskiego, dominium miejscowej dynastii Gryfitów, uchodzi Warcisław I, który w tajemniczych okolicznościach został zamordowany po roku 1134. Początki państwa, które w pewnym okresie miało szansę stać się bałtyckim mocarstwem, były burzliwe. W latach 1134-1184 Gryfici toczyli wojny z Danią, a w 1134 r. książę Racibor I, zwany "królem Słowian", najechał stolicę Danii - Roskilde, a następnie, w 650 okrętów, wyprawił się na Konungahelę, główny port i miasto wikingów, które zdobył.

      W II połowie XII w. była kolejna szansa trwałego związania Księstwa Pomorskiego z Polską. Gryfici nie zyskali jednak w Polsce posłuchu i w 1181 r. Bogusław I złożył hołd lenny cesarzowi Fryderykowi Barbarossie. W 1184 r. wyprawił się na Danię, jednak doznał sromotnej klęski i niebawem złożył hołd królowi Kanutowi. Nastąpił 40-letni okres duńskiego panowania w Księstwie Pomorskim, zakończony dopiero klęską Danii w wojnach z Brandenburgią (1227) i cesarzem Fryderykiem II (1231). Wpływy duńskie na Pomorzu utrwalone zostały m.in. dzięki licznym fundacjom klasztornym. Z Danii, do Kołbacza i Eldeny, przybyli cystersi, a do Białoboków pod Trzebiatowem - premonstratensi, przynosząc m.in. wiele nowinek gospodarczych. Klasztory i zakony, w tym rycerskie, odegrały ogromną rolę w budowaniu siły państwa pomorskiego.
      Znamienny dla losów księstwa okazał się rok 1187, kiedy do Szczecina przybył mieszczanin Baringer z Bambergu, co uznać można za symboliczną datę początków osadnictwa niemieckiego. Niemiecka gmina wybudowała kościół św. Jakuba, dzisiejszą archikatedrę.

     Nastąpił okres panowania Barnima I Dobrego (1210-1278. Książę zrzucił zwierzchnictwo duńskie, przeniósł rezydencję z Uznamu do Szczecina (1235), zreformował państwo, potwierdził Szczecinowi prawa magdeburskie (1243), innym miastom także, a wraz ze swoją żoną Marianną poczynił wiele fundacji. W 1273 r. wnuczka Bamima I, Ludgarda, wzięła ślub z ks. Wielkopolski Przemysłem II, dziedzicem tronu Polski, skrytobójczo zamordowanym prawdopodobnie w wyniku spisku brandenburskiego.
     O znaczeniu państwa pomorskiego w tamtym czasie świadczą min. kontakty Barnima III Wielkiego (1297-1368) z Kazimierzem Wielkim i Janem Luksemburskim, królem czeskim, które doprowadziły do zwiększenia samodzielności państwa. Było ono uwikłane w permanentne wojny z Brandenburgią, aż do roku 1529, kiedy to następcy Bogusława X, Jerzy I i Barnim IX, zawarli z Brandenburgią układ w Grzmiącej.
     Wróćmy do wieku XIII. Jego schyłek to wstępowanie miast pomorskich do Hanzy. Od polowy XIV w. do końca wieku XVI miasta hanzeatyckie miały eksterytorialne faktorie w Skanii i swoich tam wójtów. W 1354 r. porozumiały się dla zwalczania piractwa bałtyckiego, co trwało aż do 1434 r., kiedy pokonani zostali najgroĽniejsi piraci - Mikołaj Störtebaker i Michał Godecke.
     W 1388 r. książęta szczecińscy sprzymierzyli się z Zakonem Krzyżackim przeciwko Polsce, a w 1410 r. Kazimierz V na czele 600 zbrojnych walczył po stronie Krzyżaków pod Grunwaldem. Po stronie polskiej był inny Gryfita, książę słupski.
     Wiek XV i XVI to także liczne zamieszki pospólstwa i rzemieślników, czy to przeciwko Hanzie, podatkom, nieuczciwym rajcom, czy to ograniczeniom w handlu, co w 1466 r. spowodowało manifestacyjne zablokowanie Odry. O przewagę walczyły też miasta między sobą. W 1440 r. Kołobrzeg wystąpił przeciwko Koszalinowi, a ok. 1454 to początek wieloletnich sporów Szczecina ze Stargardem. W 1616 r., przeciwko wzrostowi cen piwa, gwałtownie zbuntował się szczeciński plebs.
     W 1464 r. umarł Otton III, ostatni ze szczecińskiej linii Gryfitów, w 1474 r. władzę w Księstwie Szczecińskim objął Bogusław X, który zjednoczył państwo pomorskie i przeprowadził w nim gruntowne reformy. Zręcznie lawirował między Polską a cesarstwem, wziął ślub z Anną Jagiellonką, córką Kazimierza Jagiellończyka, podróżował do Ziemi ¦więtej i był ze splendorem przyjmowany przez papieża Aleksandra VI. Dbał o Uniwersytet Greifswaldzki powołany w roku 1456.

     Rok 1534 to kolejna data przełomowa: po sejmie w Trzebiatowie Księstwo Pomorskie przyjmuje religię protestancką, w czym wielki był udział Johanna Bugenhagena, jednego z ojców reformacji europejskiej i autora kroniki "Pomerania". W 1533 r. powstała w Szczecinie pierwsza drukarnia, rok póĽniej - Pedagogium Książęce, nastąpił rozwój cechów. O sile miast i znaczeniu państwa świadczą takie choćby fakty: w 1560 r. Kołobrzeg pomagał Rydze w wojnie przeciwko Rosji, a w 1570 r. zebrał się w Szczecinie kongres kończący wojnę północną.
     Początek wieku XVI - czas renesansu. Powstaje tzw. Opona Croya, gobelin pokazujący rody książęce Pomorza i Saksonii, ukazuje się dzieło Daniela Cramera "Wielka kronika Kościoła Pomorskiego", następuje renesansowa przebudowa szczecińskiego zamku. Wielu tym działaniom mecenasuje książę Filip II. W 1623 r. zaczyna się ukazywać w Szczecinie "Zeitung über Leipzig und Berlin", pierwsza gazeta.

     Pomyślny rozwój kraju przerywa wojna 30-letnia. W 1630 r. Szwedzi zajmują Szczecin, w 1637 r. bezpotomnie umiera Bogusław XIV, ostatni Gryfita, w 1648 r. w wyniku pokoju westfalskiego następuje rozbiór Księstwa Pomorskiego: Szczecin i ziemie na zachód od Odry (tzw. Pomorze Przednie, Yorpommern) otrzymuje Szwecja, ziemie na wschód od Odry (Pomorze Tylne, tzw. Hinterpommern) - Brandenburgia.
     Szwedzi niewiele dobrego zrobili w Szczecinie. Dali miastu nowy herb, ale służyło im ono m.in. jako baza wypadowa do wojen z Polską. W 1720 r. za 2 min talarów miasto kupiły Prusy.
     Tymczasem na Pomorzu pruskim powstała w 1655 r. Akademia Rycerska w Kołobrzegu, potem Szkoła Kadetów. Elektor wybudował w Kołobrzegu stocznię wojenną, a w 1712 r. król pruski Fryderyk I planował przekopanie kanału Berlin-Kołobrzeg, aby odciąć port w szwedzkim Szczecinie od zaplecza. Do tego jednak nie doszło.

     Lata 1720-1939 to okres prusko-niemiecki dzisiejszego Pomorza Zachodniego. Od 1724 r. G. Wallrve buduje szczecińską twierdzę, w latach 1729-1732 powstają pierwsze wodociągi publiczne, a w 1745 r. pojawiają się w Kołobrzegu pierwsze ziemniaki. W 1802 r. król Fryderyk Wilhelm III podejmuje decyzję o budowie zakładu kąpieli morskich w Kołobrzegu.
     W 1806 r. Szczecin zajmują wojska Napoleona, w lutym 1807 r. zaczyna się oblężenie Kołobrzegu. Bohaterowie obrony: Joachim Nettelbeck, Ferdynand Baptysta von Schill i August Neithard von Gneisenau przechodzą do historii. W 1890 r. pisarz Paul Heyse, niemiecki Żyd, póĽniejszy laureat Nagrody Nobla, zostanie honorowym obywatelem Kołobrzegu za pięcioaktowy dramat "Colberg" o obronie miasta. W latach II wojny światowej, na użytek propa- gandy hitlerowskiej, powstaje monumentalny film o obronie Kołobrzegu. Wiek XIX to czas industrializacji. W Szczecinie powstają fabryki, banki, w 1835 r. - Komitet Budowy Kolei Berlińsko-Szczecińskiej, która rusza w 1843 r. W 1848 r. zaczyna działać gazownia na Pomorzanach, w 1851 r., na Grabowie, stocznia Vulcan. Rok 1857 to pierwszy strajk stoczniowców.
     Tamte czasy to również twórczość kompozytorska Carla Loewego i malarstwo Caspara Davida Friedricha. W Szczecinie rozwija się dość skromne środowisko intelektualne, skupione przede wszystkim wokół Towarzystwa Historii Pomorskiej i Starożytności i przy Gimnazjum Fundacji Mariackiej. Powstają samodzielne teatry, najpierw w Szczecinie, potem w Kołobrzegu.
     U schyłku wieku XIX buduje się nowoczesny Szczecin. Burzone są forty, powstają, nowe dzielnice i dzisiejsze Waty Chrobrego z inspiracji burmistrza Hermanna Hakena, który wcześniej był burmistrzem Kołobrzegu. W 1879 r. ruszają w Szczecinie tramwaje konne, w 1912 r. przemysłowiec Herman Borowski zakłada pierwsze w Kołobrzegu kino. Nad miastem przelatuje pięć samolotów.
     I wojna ominęła Pomorze, choć w walkach poległo bardzo wielu Pomorzan i Polaków służących w armii pruskiej. W latach 1919-1920 Szczecin ogarnięty był rewolucyjnymi wystąpieniami socjalistów, przygotowano nawet wyprawę na Polskę. Na plażach nadbałtyckich zniesiono w 1922 r. podział na sektory żeńskie: wszyscy odtąd mogli się kąpać razem.
     W 1933 r., przy powszechnym entuzjazmie ówczesnych mieszkańców prowincji pomorskiej, do władzy doszedł Hitler, a w 1943 r. nastąpił pierwszy dywanowy nalot na Szczecin. W czasach hitlerowskich działali na Pomorzu nieliczni otwarci przeciwnicy Hitlera, m.in. ewangelicki pastor Dietrich Bonhoeffer i księża katoliccy z kościoła św. Jana Chrzciciela w Szczecinie.

     8 marca 1945 r. pierwsze polskie oddziały doszły do Bałtyku, 18 marca padł Kołobrzeg, 26 kwietnia - Szczecin, 30 kwietnia 1945 r. nad Wałami Chrobrego pojawiła się polska flaga, 5 lipca 1945 r. Szczecin został przekazany Polsce. Trwał exodus ludności niemieckiej, napływali osadnicy polscy.
     Po raz drugi w ciągu 2000 lat zupełnie zmienił się kulturowo-etniczny obraz dzisiejszego Pomorza Zachodniego. Dochodzimy do współczesności. Dziś ziemie dawnego Księstwa Pomorskiego dzieli polsko-niemiecka granica: Pomorze Zachodnie, a więc Szczecin i dawne Hinterpommern, jest w Polsce, Pomorze Przednie (Vorpommern) w Niemczech. Dopiero od dziesięciu lat, od upadku "żelaznej kurtyny" i układów III Rzeczpospolitej ze zjednoczonymi Niemcami, granica jest w pełni uznana przez prawo międzynarodowe. Wcześniej były wydarzenia, które ten fakt w różny sposób przybliżały: wizyta Nikity Chruszczowa (1959), obchody 1000-lecia chrztu Polski (1966), układ PRL-RFN (1970), dramat Grudnia (1970), ustanowienie diecezji szczecińsko-kamieńskiej (1972), "Solidarność" (1980), wybory 1989 r... Wydarzeń i osób można by wymieniać wiele.
     Pasjonujące są dzieje Księstwa Pomorskiego - państwa, które istniało pół tysiąca lat. W dużej mierze dziedziczymy jego historię. Dowodzi tego m.in. wydana niedawno monumentalna "Kronika Kołobrzegu" Hieronima Kroczyńskiego i nieporównanie skromniejsza "Kronika Szczecina 1999" (red. Kazimierz Kozłowski), zawierająca m.in. Kalendarium 1000-lecia Szczecina. Otwiera się nowy wiek i nowe tysiąclecie. Nowe rozdziały kronik.